اهداف معاینات بدو استخدام عبارتند از:

۱- تعیین وضعیت سلامت عمومی شاغل

۲- به کارگیری نیروی انسانی در کار متناسب با توانمندی جسمی، روحی و روانی وی (Fitness For Work)

۳- تهیه اطلاعات پایه در زمینه سلامتی شاغل جهت بررسی های مقایسه ای بعدی در معاینات ادواری

۴- تهیه و نگهداری کلیه اطلاعات پزشکی شاغل به منظور ارائه به مراجع قانونی در صورت نیاز

معاینات ادواری ( Periodic Examination):هدف از انجام این معاینات که مطابق ماده ۹۲ قانون کار باید حداقل سالی یکبار برای هر شاغل انجام گردد،

ارزیابی مجدد سلامتی شاغل و تشخیص به موقع علایم بیماری‌های شغلی یا تعیین تناسب شغلی شاغلین می‌باشد.

یکی از شناخته شده ترین و رایج ترین انواع معاینات کارگران، معاینات دوره ای ( periodic examination ) می باشد. این نوع معاینات که نوعی از

پیشگیری ثانویه است، با فواصل زمانی معین ( اغلب یکساله ) انجام می شوند. انجام دوره ای این معاینات به منظور تامین دو هدف اصلی و عمده

می باشد:

– شناسایی اولیه و زود هنگام کارگران مشکوک به بیماری های ناشی از کار در مراحل اولیه وقابل درمان

– انجامFitness for Work در کارگرانی که شرایط محیط کار بر روی بیماری آنها تاثیر سوء بر جای می گذارد

شناسایی زود هنگام بیماری های شغلی از این جهت اهمیت دارد که اغلب بیماری های ناشی از کار هر چه سریع تر و زودتر شناسایی شوند

می توان با انجام اقدامات درمانی وپیشگیرانه مناسب از پیشرفت آنها به مراحل شدید و غیر قابل درمان ممانعت کرده و از ایجاد ناتوانی دائمی کارگر

جلوگیری کرد که این مسأله در نهایت هم به نفع کارگر، هم به نفع کارفرما و هم به نفع سلامت جامعه خواهد بود. به همین دلیل است که انجام

معاینات دوره ای به عنوان یک اصل قانونی در ماده ۹۲ قانون کار و ماده ۸۸ قوانین تامین اجتماعی ذکر شده و کارفرمایان موظف به فراهم نمودن

تمهیدات لازم برای انجام این معاینات در کارگران می باشند. معاینات دوره ای ماهیتا معاینات غربالگری بوده و به همین دلیل یک ویژگی عمده دارند:

“نتایج نهایی معاینات دوره ای هرگز تشخیص نهایی و قطعی بیماری های ناشی از کار را مشخص نمی کنند وفقط می توانند شک به وجود احتمالی بیماری های شغلی را تقویت کنند.”

در واقع برونداد اصلی معاینات دوره ای، مشخص شدن و شناسایی کارگران مشکوک به بیماری های شغلی هستند. دلیل این مساله این است که

تست های انجام شونده در معاینات دوره ای، تست های غربالگری و اولیه بوده و قادر به تشخیص قطعی بیماری ناشی از کار نمی باشند. ثانیا

تشخیص دقیق بیماری های شغلی نیاز به بررسی های دقیق تخصصی با شرح حال کامل، انجام تست های دقیق تر و نیز بررسی دقیق مواجهات

محیط کار و رد سایر علل ایجاد بیماری دارند لذا در فرصت محدود معاینات دوره ای و در دسترس نبودن تست های دقیق تر در حین انجام معاینات دوره

ای امکان تشخیص قطعی بیماری های ناشی از کار در معاینات دوره ای وجود ندارد. بنابراین به منظور تکمیل نتایج نهایی این معاینات و تایید صحت یا

عدم صحت تشخیص اولیه، لازم است کارگران مشکوک به بیماری های ناشی از کار جهت بررسی های تخصصی دقیق تر به سطح تخصصی مرتبط یا

همان سرویس های تخصصی طب کار ارجاع شوند تا در صورت تایید تشخیص، اقدامات مناسب و زودهنگام درمانی و نیز اقدامات مناسب محیط کار

برای کنترل بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن به سمت ناتوانی انجام گردد.

بدیهی است که مهمترین اصل در انجام معاینات دوره ای، تامین اهداف این معاینات است. برای اینکه هدف این معاینات تامین گشته و از حالت ” انجام

و تکمیل پرونده” خارج شود ضروری است شرایط، الزامات و پیش نیازهای این معاینات رعایت گردد .مهمترین پیش نیازها و الزامات این معاینات برای

رسیدن به هدف:

– یکی: انجام معاینه دوره ای به صورت “Job-Specific ” یا به عبارت دیگر طراحی و انجام معاینه ” بر اساس مواجهه و شغل”

– و دیگری: ارجاع کارگران مشکوک به بیماری های شغلی به سرویس های تخصصی طب کار پس از پایان معاینات دوره ای در هر واحد صنعتی

معاینه ” براساس مواجهه وشغل” یعنی اینکه معاینه هر کارگر باید با توجه به نوع، میزان و راه مواجهه با عوامل زیان آور هر کارگر انجام شود. این نکته

به این معناست که پزشک معاینه گر قبل از انجام معاینات دوره ای باید کاملا با خصوصیات شغل ومواجهات مختلف هر کارگر آشنا باشد و سپس با

توجه به خصوصیات مواجهه، معاینات و تست های لازم را بر هر کارگر به طور اختصاصی انجام دهد. رعایت این نکات موجب می شود ��ه پزشک قبل از

از انجام معاینه بداند که در هر کارگر با توجه به خصوصیات مواجهات زیان آور وی، احتمال و خطر ابتلا به چه نوع بیماری های ناشی از کار وجود دارد و

سپس معاینات و تست های لازم را برای شناسایی زود هنگام همان بیماری ها انجام دهد.

برای اینکه اصل job-specific بودن معاینات دوره ای رعایت گردد لازم است مراحل زیر قبل از انجام معاینات در هر واحد صنعتی به ترتیب انجام شوند:

۱-بازدید از تمام واحد های محیط کار (walk-through survey ) توسط پزشک طب کار یا کارشناس بهداشت حرفه ای وشناسایی مواجهات و مخاطرات محیط کار به تفکیک واحدها و مشاغل و ثبت دقیق آنها در فرم مخصوص.

۲-توجه به آخرین نتایج اندازه گیری وپایش عوامل زیان آور محیط کار ونیز توجه به راه مواجهه وتماس

۳-تدوین جدول راهنمای معاینات و آزمایشات به تفکیک کارگاه ها یا مشاغل در فرم مخصوص توسط مسئول فنی مرکز انجام دهنده معاینات

۴-انجام معاینات وتست های آزمایشگاهی و پاراکلینیکی منطبق با جدول تنظیم شده و ثبت دقیق نتایج در پرونده معاینات

۵-ارجاع موارد مشکوک به بیماری های شغلی جهت تشخیص قطعی بیماری های ناشی از کار و اقدامات لازم درمانی و پیشگیرانه و نیز پیگیری

با رعایت موارد فوق است که می توان هدف اصلی معاینات دوره ای را که همان ” شناسایی زود هنگام موارد مشکوک به بیماری های شغلی” است

تامین کرد و در نتیجه با شناسایی زودهنگام این موارد هم کارگر و هم کارفرما از فواید و سودمندی های معاینات دوره ای بهره خواهند برد. نفع آن برای

کارگر، اقدامات درمانی و پیشگیرانه موثرتر و نفع آن برای کارفرما سالم تر ماندن کارگر و حضور بیشتر وموثرتر وی در محیط کار و نیز عدم مواجهه با

مسائل مربوط به شکایات و غرامت ها خواهد بود. هر چه بیماری ناشی از کار زودتر تشخیص داده شود، ناتوانی کارگر کمتر ودرمان و کنترل بیماری

راحت تر بوده و در نتیجه به سمت نقص عضو وناتوانی پیش نمی رود و اقدامات محیط کار هم بهتر نتیجه خواهد داد.

همچنین رعایت الزامات فوق در انجام معاینات دوره ای باعث می شود تا این معاینات از حالت “انجام و ثبت” خارج شده و از وقت و هزینه های صرف

شده برای انجام معاینات، بهره مثبتی برای کارگر و کارفرما حاصل گردد.

معاینات تطابق با کار:این معاینات که جزء معاینات تخصصی طب کار می‌باشد جهت بازگشت مناسب فرد آسیب دیده از حادثه یا یک بیماری

(شغلی و غیر شغلی) به کار مناسب با توان جسمی و روانی وی استفاده می گردد.

معاینات بازگشت به کار:این معاینات تخصصی نیز با هدف معاینات قبلی انجام می شود. انجام این معاینات جهت هر کارگری که بیش از ۵_۳ روز از

محیط کاری خود دور بوده است ضروری می‌باشد.

معاینات حین بازنشستگی یا معاینات خروج از کار:این معاینات جهت تعیین و ضعیت کلی سلامت شغلی فرد انجام می‌گردد که این موضوع در خصوص

برخی عوامل زیان آور محیط کار که دارای عوارض دیررس یا طولانی مدت هستند (همچون آزبست، سیلیس، پرتوهای یونیزان و …) از اهمیت