مقدمه
بیماریهای شغلی بیماریهایی هستند که به دلیل خصلت کار و در محیط کار که دارای عوامل زیان آور اثرگذار بر سلامت شاغلین هستند بوجود می آیند خصوصیت بیماری های شغلی قابل اندازه گیری و قابل کنترل بودن آنها می‌باشد.
علیرغم اینکه بنظر می رسد اینگونه بیماریها از شیوع کمتری نسبت به سایر بیماریها برخوردارند، شواهد نشان دهنده آن است که گروه عظیمی از افرادی که به نوعی شاغل محسوب می شوند (خصوصاً در کشورهای در حال توسعه) مبتلا به اینگونه بیماریها هستند. بیماریهای شغلی در صورت بروز و ابتلا می‌توانند فرد مبتلا را ناتوان از انجام فعالیت ها نمایند. بروز بیماریهای شغلی می تواند بر اساس دو عامل پیشگیری کننده کاهش یابد :
بیماریهای شغلی در صورت تشخیص زودرس در مراحل اولیه قابل پیشگیری و کنترل است.
عوامل اثرگذار بر سلامت شاغلین
محیط کار دارای عوامل مختلفی است که هر کدام می تواند سلامت کارگران و سایر افرادی که به گونه ای در معرض آن قرار می گیرند را تهدید نماید. این عوامل عبارتند از:
محیط کار به تنهایی عامل بیماری زایی نیست بلکه شرایط، طرز تفکر شخص و عدم رعایت اصول بهداشت نیز از عوامل تشدید کننده می باشد.
بیماریهای شغلی دارای مدت مسئولیت هستند و آن مدتی است که کارگر بعد از قطع تماس با عوامل بیماریزای محیط کار، علائم بیماری را بروز می دهند، در این صورت است که بیماری او ناشی از کار شناخته می شود.
مدت مسئولیت، مسئولیت کارفرما (بیمه گر) در قبال کارگر است. در مدت زمانی که کارگر در محیط آلوده و بیماریزا کار می کند، طبیعی است که مسئولیت هر نوع خطر از جانب محیط کار که کارگر را تهدید کند با کارفرما است؛ علاوه بر آن حتی زمانی که کارگر از کار خود جدا شد در صورت بروز بیماری ناشی از کار، مسئولیت بر عهده کارفرما است.
تمامی مشاغل دارای خطراتی هستند که باید آنها را شناخته و راه های جلوگیری از آنها را به کار بست. مشاغل زیر به عنوان مثال ارائه می گردد:
بیماری های شغلی بر حسب عامل فیزیکی مولد بیماری در محیط کار:
این بیماری ها عبارتند از:
بیماری های شغلی بر حسب عامل شیمیایی :
بیماری های شغلی را بر حسب عامل شیمیایی و تأثیرات آن بر روی ارگان های بدن می توان به صورت ذیل دسته بندی کرد:
این مواد محرک و دارای اثر سوزاننده و تاول زا بوده سبب متورم شدن سطوح مخاط مرطوب می شود و قسمت فوقانی دستگاه تنفس را مورد حمله قرار می دهد؛ مانند : آلدئیدها، فرمالدئیدها، گرد و غبار، آمونیاک، اسید کرومیک، گارهای سولفور و سولفوریک.
تعدادی نیز دستگاه تنفسی تحتانی را تحت تأثیر قرار می دهند؛ مانند : تری کلرید آرسنیک، بی اکسید و تری اکسید ازت و …
این مواد به علت اختلال در اکسیداسیون نسوج سبب خفگی خواهند شد، که خود شامل دو دسته اند : 1- مواد خفقان آور ساده و 2- مواد خفقان آور شیمیایی.
این مواد بدون عوارض شدید سیستمیک اثر می گذارند. تعدادی از آنها رخوت آور بوده و بر روی سلسله اعصاب مرکز تأثیر دارند، مانند : هیدروکربورهای استیلنی، ترکیبات اتر، کتون های آلفاتیک و …
این مواد سبب صدماتی به بعضی از اعضاء داخلی مانند کبد، کلیه ها و ریه ها می شود. اغلب هیدروکربورهای هالوژنه ترکیباتی هستند که باعث تخریب سیستم خونساز می شوند. مواد شیمیایی همچنین می توانند سبب بوجود آمدن مسمومیت شوند. از جمله : آرسنیک، آهن، روی، سرب، کروم، کادمیوم، نیکل و همچنین حشره کش ها را نام برد.
بیماریهای ناشی از از عوامل ارگونومیکی و روانی:
این بیماری ها به سبب خستگی های مفرط ناشی از کار در اثر عدم تطابق ابزار با کارگر بوجود می آید.
لذا برای نگهداری و ارتقاء سطح سلامت جسمی و روحی کارگران در همه مشاغل باید عوامل زیان آور محیط کار شناسایی، اندازه گیری، ارزیابی و کنترل شده و معاینات قبل از استخدام و دوره ای به منظورهای ذیل انجام پذیرد :
به خاطر داشته باشید برای پیشگیری از بیماریهای ناشی ار کار و ارتقاء سلامت موارد زیر را مد نظر داشته باشید :
