مراحل, مدارک و ضرایب دریافت مفاصاحساب بیمه پیمانکاران 

اخذ مفاصا حساب بیمه تامین اجتماعی، یک الزام برای پیمانکاران در سراسر کشور بوده و ضریب و مبلغ بیمه برای صدور این برگه را واحد درآمد شعبه سازمان تامین اجتماعی بر اساس نامه واگذارنده کار که در آن تاریخ شروع و پایان پیمان و مبلغ ناخالص کارکرد و یدی و مکانیکی کار مشخص شده باشد، بر اساس ضرایبی که در دستورالعمل های سازمان وجود دارد، محاسبه می کنند. مفاصا حساب بیمه با مفاصا حساب مالیاتی فرق دارد و تفاوتش بر تسویه کامل و قطعیت مفاصاحساب بیمه است. در این گفتار، مراحل، مدارک، ضرایب و درصدهای محاسبه مفاصا حساب بیمه پیمانکاران در طرح های عمرانی و غیر عمرانی ارائه  شده  است.

ا

مقدمه

در قراردادهای پیمانکاری، دریافت مفاصا حساب بیمه از سازمان تامین اجتماعی، بخشی از دغدغه های پیمانکاران مثل رد کردن لیست بیمه پرسنل شاغل در کارگاه ها در مهلت قانونی است. به استناد ماده سی و هفتم و سی و هشتم قانون تامین اجتماعی ( و نه قانون تجارت یا قانون مالیات های مستقیم )، مفاصا حساب به معنی تسویه نهایی تعهدات پیمانکاران در  قبال سازمان تامین اجتماعی به اندازه مبلغ ناخالص کارکرد قرارداد آن ها می باشد.

طبق ماده سی و هفتم تامین اجتماعی، تسویه حساب برای انتقال، رهن و اجاره ملک نیز انجام شده و انتقال دهنده نیز موظف است که مفاصا حساب سازمان را دریافت و به انتقال گیرنده تحویل دهد. طبق ماده سی و هشتم تامین اجتماعی،  در زمان  انعقاد هر گونه  قرارداد، انتقال گیرنده کار وظیفه دارد که در پایان کار، مفاصا حساب را به انتقال دهنده کار ( کارفرما ) تسلیم کند و این به معنای خاتمه قرارداد انتقال دهنده با بیمه است.

مشخصات مفاصا حساب بیمه

• تاریخ و شماره صدور مفاصا حساب
• شماره پرونده پیمانکار نزد سازمان تامین اجتماعی
• ردیف پیمان یا کد کارگاه پیمانکار
• نام کارفرما (دولتی یا خصوصی)
• نام پیمانکار
• موضوع پیمان (پیمانکاری عملیاتی فلان)
• شماره قرارداد کارفرما با پیمانکار و تاریخ انعقاد قرارداد
• مبلغ ناخالص کارکرد پیمان

همه  مفاصا حساب های صادره توسط رئیس شعبه، امضا و مهر برجسته  می خورد و در سمت راست، پرفراژ می شود. همه مفاصا حساب ها، شماره سریال داشته و روی برگه مخصوصی  که در بالا مشاهده می کنید، چاپ می  شود و به راحتی قابل جعل نیست. البته کارفرمایان،  معمولا اصالت مفاصا حساب را نیز مثل اصالت ضمانت نامه های صادر شده برای پیمانکاران، راستی آزمایی می کنند.

به منظور دریافت مفاصا حساب بیمه، بایستی فیش بدهی سازمان به پیمانکار ابلاغ شده و ظرف ۳۰  روز، در صورت وجود مغایرت ها، توسط  پیمانکار، مورد اعتراض قرار بگیرد تا دوباره محاسبه و ابلاغ شود.  پس از صدور مفاصا حساب،  امکان اعتراض به بدهی اعلامی سازمان وجود ندارد.

همچنین وفق بند و بخشنامه سازمان ،در صورتی‌که پیمانکاران در طول دوره اجرای قرارداد، حداقل جهت یک ماه لیست کارکنان شاغل در عملیات قرارداد را در مهلت مقرر وفق ماده ۳۹ قانون تامین اجتماعی به شعب سازمان ارسال نمایند از شمول جریمه عدم ارسال لیست معاف هستند.

در غیراین صورت مطابق مصوبه مورخ سال ۱۳۷۳ مجلس شورای اسلامی و با در نظر گرفتن میزان اصل حق بیمه ماهیانه، حسب مورد جریمه به مأخذ ۵ ، ۱۰ ، ۱۵ و ۲۰ درصد محاسبه و مطالبه میگردد و در پرداخت مبلغ بیمه برای صدور مفاصا حساب، تاثیر گذار است.

اختلافات پیمانکار و بیمه درباره  مفاصا حساب

بخشی از اختلافاتی که سالانه پیمانکاران با سازمان تامین اجتماعی دارند و گاها به اعتراض مکتوب به هیات بدون و کمیسیون عالی حل اختلاف و شورای عالی بیمه و حتی دیوان عدالت اداری کشیده می شود، مساله نحوه محاسبه حق بیمه مفاصا حساب است.

مفاصا حساب، از عملیات حسابرسی پیچیده بوده و طبق دستورالعمل ها و بخشنامه ها و ضرایبی که سازمان تامین اجتماعی اعلام  می کند، توسط واحد درآمد شعبه، محاسبه می شود.  در بسیاری از مواقع دیده شده که بر سر اختلافات ناشی از همین  مفاصا حساب، کار انتقال  دهنده و انتقال گیرنده و شرکت بیمه و بیمه  گذار به دادگاه و شوراهای حل اختلاف کشیده می شود و پای کارفرما نیز وسط  ��ست!

اگر زمانی در محاسبه مفاصا حساب بیمه خود، با مشکلات حقوقی مواجه شدید، به  قوانین و مقررات و نحوه محاسبه و ضرایبی که کارشناسان پرونده شما در شعبه بیمه مزبور، به آن ها استناد می کند، رجوع کنید تا برآورد دقیق و شفافی از میزان خسارت وارده احتمالی یا طلبکاری و بدهکاری خود داشته باشید.

گاهی مشکلات پیمانکاران با تامین اجتماعی بر سر مفاصا حساب بیمه، پیچیده است و به دلیل جنس کار و پیچیدگی فرم و اجرای پیمان، بایستی پیگیری اعتراض به حق بیمه و نحوه محاسبه را از طریق موسسات مشاور تخصصی بیمه و مالیات، پیگیری کنید که شرکت محاسبان تلاشگر خبره آماده ارائه مشاوره تخصصی به پیمانکاران گرامی در سراسر کشور است.

مراحل دریافت مفاصا حساب بیمه پیمانکاران

• یک نسخه از قرارداد منعقد شده با کارفرما به همراه معرفی نامه، در اختیار شعبه بیمه محدوده کارگاه قرار بگیرد.
• در صورت نیاز، ردیف پیمان دریافت شود.
• کد کارگاه خود را اعلام کند و تشکیل پرونده دهد.
• کلیه پرسنل شاغل در کارگاه را بر اساس مدارک هویتی و شماره بیمه، در شعبه مزبور، ثبت نام  کند.
• رونوشت قرارداد و ابلاغ های مربوطه به افزایش مدت زمان قرارداد یا مبلغ قرارداد را به شعبه تسلیم کرده و در دبیرخانه  ثبت کند.
• لیست ماهانه شاغلین را رد کند و حق بیمه را پرداخت کند.
• در قراردادهای طرح های عمرانی، چون حق بیمه توسط کارفرما (واگذارنده) از محل اعتبارات پروژه  و صورت وضعیت تایید شده تامین می شود و به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز می گردد، لذا پیمانکاران محترم بایستی فقط لیست کارکنان شاغل در کارگاه را به شعبه بیمه تسلیم کننند. این قضیه در قراردادهای راهسازی به طور مثال، شایع است.
• اگر شما به عنوان پیمانکار اصلی قرارداد با کارفرمای دولتی یا خصوصی، بخشی از اجرای کار به پیمانکاران فرعی واگذار کنید (به صورت کنتراتی و .. . )، باید یک نسخه از قرارداد پیمانکار فرعی را نیز در اختیار اداره درآمد شعبه ای که در انجا لیست بیمه رد می کنید، قرار دهید.
• حق بیمه قراردادهای موضوع ماده سی و هشتم قانون تامین  اجتماعی، شامل میزان ناخالص کارکرد، تاریخ شروع و خاتمه پروژه، عمرانی یا غیر عمرانی بوده طرح است که همگی در محاسبه بدهی پیمانکار نزد سازمان تامین اجتماعی به منظور صدور مفاصا حساب، تاثیر دارد.

حق بیمه های پیمانکاری برای صدور مفاصا حساب

• حق بیمه قراردادهای پیمانکاری مشمول طرح های عمرانی،  ۶.۶ درصد ناخالص کارکرد قرارداد، توسط واحد درآمد شعبه ای که لیست بیمه پرسنل کارگاه را در آنجا رد می کنید، محاسبه می شود.
• حق بیمه قرارداد های پیمانکاری فاقد شرایط طرح های عمرانی در صورتی که دستمزدی باشد، ۱۵ درصد ناخالص کارکرد قرارداد بوده و اگر تامین مصالح و تجهیزات نیز بر عهده پیمانکار باشد،  این رقم به  ۷ درصد ناخالص کارکرد، کاهش می یابد. توجه کنید که بیمه بیکاری متعلقه که ۹/۱ حق بیمه است نیز برای صدور مفاصا حساب پیمانکاران،  محاسبه می گردد.

صدور مفاصا حساب هر یک از قراردادهای پمانکاران با کارفرمایان، منوط به پرداخت حق بیمه ها بر اساس درصدهایی است که در بالا به آن اشاره شد. البته  این احتمال وجود دارد که از سال ۱۳۹۹، درصد ها، دست خوش تغییر شود. برای همین همواره به سایت تامین اجتماعی (TAMIN.IR)   مراجعه کنید.

آزاد سازی کسورات قرارداد

کارفرمایان، بایستی از هر صورت وضعیت تایید شده پیمانکار که به تایید دستگاه نظارت رسیده است، ۵ درصد بابت بیمه کسر کنند و پس از آن که پیمانکار، مفاصا حساب پرفراژ شده را به اندازه مبلغ ناخالص کارکرد قرارداد،  تسلیم کرد، کسورات بیمه را به حساب وی وایز کنند.

پس از اتمام پیمان، پیمانکار بر اساس درصدهای ذکر شده (۶.۶ یا ۱۵ یا ۷ درصد)، و ۹/۱ بیمه  بیکاری، بیمه خود را محاسبه می کند. اگر این مبلغ از مبلع لیست ماهانه  ارائه شده به شعبه،  بیش تر باشد، بایستی ما به التفاوت آن را به سازمان پرداخت و لی اگر این مبلغ، کم تر از لیست ماهانه باشد، مبلغ به پیمانکاران گرامی، مسترد نمی شود. بلکه به عنوان اعتبار پیمانکار نزد سازمان باقی خواهد ماند.

ضریب بیمه پیمان های عمرانی و غیر  عمرانی

اگر بودجه پروژه طرح  عمرانی از منابع دولت باشد، ضریب بیمه پیمان های عمرانی برای دریافت مفاصا حساب تامین اجتماعی به صورت زیر محاسبه می شود:

• در صورتی که انجام کار با تامین مصالح از سوی پیمانکار صورت بگیرد، ۱.۶ درصد سهم پیمانکار و ۵ درصد سهم کارفرما خواهد بود.
• در صورتی که انجام کار بدون تامین مصالح از سوی پیمانکار باشد و هم چنین انجام کار بر اساس فهرست بها صورت نگیرد، ۳.۶ درصد سهم پیمانکار و ۱۱.۴ درصد سهم  کارفرما خواهد بود.
• در صورتی که انجام کار بدون تامین مصالح از سوی پیمانکار بوده و محاسبه دستمزدها بر اساس فهرست بها سالانه باشد، ۱.۶ درصد سهم پیمانکار و ۵ درصد سهم کارفرما خواهد بود.

در صورتی که انجام پروژه توسط پیمانکار بر اساس بودجه های غیر عمرانی و از منابع خود شرکت کارفرما باشد، حق بیمه به صورت زیر است:

• اگر انجام کار با تامین مصالح از سوی پیمانکار باشد، ۷.۷۸ درصد حق بیمه، سهم پیمانکار است.
• اگر انجام کار بدون تامین مصالح از سوی پیمانکار بوده و کار به صورت دستمزدی انجام شده باشد، ۱۶.۶۷ درصد سهم پیمانکار است. مثل قرارداد های پیمانکاری شرکت ها با شرکت مخابرات (سهامی عام).

پاسخ  به سوالات متداول پیمانکاران

کدام قانون تامین اجتماعی، پیمانکار را موظف به دریافت مفاصا حساب می ‌کند؟

الزام پیمانکاران خصوصی سراسر کشور به ارسال لیست حق بیمه پرسنل شاغل در کارگاه و پرداخت هزینه بیمه شاغلان ثبت شده در کد کارگاه پیمانکار به همراه کسر پنج درصد از صورت وضعیت های تایید شده پیمانکار توسط کارفرما تا زمان ارائه مفاصا حساب بیمه از سازمان تامین اجتماعی، موضوعی است که در ماده سی و هشتم  قانون تامین اجتماعی ذکر شده است.

اگر پیمانکار تا ۱۲ ماه پس از خاتمه  عملیات و قرارداد با کارفرما، مفاصا حساب دریافت نکند تا برای آزاد سازی کسورات در اختیار کارفرما قرار دهد، بایستی با ارسال مشخصات و اطلاعات پیمان و واریز مطالبات اعلامی سازمان تامین اجتماعی، اقدام کند. به هر حال برای آزاد سازی کسورات بیمه قراردادش با کارفرما، تسلیم اصل مفاصا حساب پرفراژ شده به ممیزی کارفرما، الزامی است.

چه نوع قراردادهای پیمانکاری، مشمول ماده ۳۸ برای دریافت مفاصا حساب است؟

قرارداد هایی که در زمینه طرح های عمرانی، غیر عمرانی و موارد خاص غیر عمرانی باشد، مشمول ماده سی و هشت خواهد بود.

ماخذ احتساب حق بیمه و بیمه بیکاری قراردادهای پیمانکاری و مشاور،  چقدر است؟

طبق مصوبات ۱۲۹ و ۱۴۳  شوری عالی تامین اجتماعی، از  تاریخ ۱۶ تیر ماه سال ۱۳۶۳ و به بعد،  ماخد احتساب حق بیمه و بیمه بیکاری قراردادهای پیمانکاری و مهندسین مشاوره، ۶.۶ درصد و ۶.۱۵ درصد است.

در قراردادهای پیمانکاری،  برای چه تعداد از اعضای  هیات مدیره شرکت، می توان لیست کارکرد بیمه ارسال کرد؟

صرفا برای یک نفر از اعضای هیات مدیره شرکت می توان لیست بیمه رد کرد و این نیز نیاز به تایید واگذارنده (کارفرما) داشته و بایستی به عنوان سرپرست پروژه به شعبه بیمه ای که پیمانکار در آن جا لیست رد می کند و کد گرفته است،  معرفی شود.

در غیر این صورت در زمان دریافت مفاصا حساب، پسص از تطبیق آخرین روزنامه رسمی با لیست بیمه پرسنلی، در صورتی که اعضا هیات مدیره در لیست رد شده باشند، مشمول جریمه خواهید بود.

ماخذ احتساب حق بیمه قراردادهای غیر  عمرانی چقدر است؟

قراردادهای غیر عمرانی به  قرارداد هایی گفته می  شود که فاقد شرایط طرح های عمرانی یعنی فهرست بها باشد. مثل فعالیت های پیمانکاران توسعه شبکه کابل شرکت مخابرات ایران. ماخذ احتساب حق بیمه  قرارداد های غیر  عمرانی بر اساس مصوبه بیست و چهارم فروردین ماه سال ۱۳۷۰  شورای عالی تامین اجتماعی، با توجه به نوع فعالیت و تعهدات پیمانکار و کارفرما بر اساس مبلع ناخالص کارکرد،  حق بیمه با ضرایب ۷ درصد و ۱۵ درصد محاسبه می شود. ۹  درصد هم  بایت بیمه بیکاری اضافه می شود.

البته، قراردادهایی که اجرای آن ها به صورت یدی و مکانیکی است، دو ماخذه بوده و ماخذ احتساب حق بیمه حدود ۱۶ درصد است.  البته درصد یدی و مکانیکی کار بایستی در نامه درخواست  مفاصا پیمانکار که کارفرما صادر می کند، مشخص شود.

آیا برای قراردادهای مشاوره مدیریت پیمان هم باید مفاصا حساب بیمه گرفت؟

بله.  اگر موضوع فعالیت شرکت شما در اساسنامه، مشاوره مدیریت قید شده باشد، قرارداد مشاوره مدیریت پیمان شما اعتبار دارد و بایستی  عضو انجمن مشاوران مدیریت ایران باشید. برنامه ریزی و تولید و نیروی انسانی و کیفیت و بهره برداری و مدیریت مالی و انرژی و محیط زیست و فناوری اطلاعات را شامل می شود.

کارفرما چه وظیفه ای در قبال پیمانکار نزد سازمان تامین اجتماعی دارد؟

• از پیمانکار بخواهد که کارگاه و نفراتش را بیمه کند.
• یک نسخه از قرارداد پیمان را پس از انعقاد مکتوب، به شعبه بیمه محدوده محل اجرای قرارداد ارسال کند.
• از پیمانکار بخواهد برای دریافت کسورات بیمه، مفاصا حساب دریافت کند.
• اعلام مشخصات پیمان به شعبه بیمه پیمانکار با اعلام زمان شروع و خاتمه قرارداد و تعیین یدی و مکانیکی کار و مبلغ ناخالص کارکرد پیمان و درج عنوان و موضوع قرارداد و مدت قرارداد و رونوشت صورت وضعیت های تایید شده.
• ۵ درصد از هر صورت وضعیت پیمانکار باید کسر شده و تا زمان دریافت مفاصا حساب، با پیمانکار تسویه نشده و کلیه ضمانت نامه های حسن اجرای تعهدات، آزاد نشود.

پیمانکاران چه وظیفه ای در قبال سازمان تامین اجتماعی دارند؟

• نفرات شاغل در کارگاه را بیمه کرده و پرداخت حق بیمه اجباری پرسنل در موعد مقرر قانونی.
• پرداخت ما به التفاوت حق بیمه در پایان عملیات پیمان طبق محاسبه انجام شده توسط واحد درآمد شعبه بیمه.
• پرداخت بدهی موضوع ماده شصت و شش و رعایت ماده سی و هشت قانون تامین اجتماعی.
• اجتناب از ارسال لیست کارکنان دفتر مرکزی و اعضای هیات مدیره و افراد غیر شاغل در کارگاه (دوستان و آشنایان)

آیا مفاصا حساب سازمان تامین اجتماعی که به نام پیمانکار صادر می شود، قابلیت ترجمه  دارد؟

بله. در صورتی که با مهر برجسته سازمان تامین اجتماعی بوده و پرفراژ شده باشد،  قابلیت ترجمه رسمی از طریق مترجمان رسمی قوه قضاییه را داشته و به عنوان اسناد مثتبه قابل تسلیم به سفارت خانه ها جهت تقویت پرونده متقاضیان ویزا (شنگن، مولتی کانادا) خواهد بود. چرا که نشان دهنده تعهد شما به اجرا و اتمام پروژه ها در ایران و مصداق مالکیت یک کسب و کار در بازه زمانی مشخص است.

آیا مشخصات مفاصا حساب باید در اسناد حسابداری و دفاتر قانونی درج شود؟

بله. این کار طبق ضوابط تحریر دفاتر قانونی  که در آیین نامه اجرایی قید شده است، انجام بگیرد.

فرق مفاصا حساب بیمه تامین اجتماعی با مفاصا حساب مالیاتی چیست؟

مفاصا حساب مالیاتی، یک تک برگ است که مودیان پس از پرداخت بدهی مالیاتی خود و عبور از فیلترهای قانونی خاص سازمان مالیاتی دریافت می کنند. منظور از مفاصاحساب مالیاتی ، مفاصاحساب صادر شده از طرف سازمان امور مالیاتی است. اکثر مفاصا حسابهای صادره در حکم تسویه حساب قطعی نمی باشد و صرفًا جهت ارائه به سازمان ها و نهادهای دیگر اعتبار دارد. اما مفاصا حساب بیمه تامین اجتماعی،  بر اساس مبلغ ناخالص و بازه زمانی  اعلامی کارفرما به شعبه بیمه، به منزله تسویه حساب قطعی است