شرکت اندیشه نگاران سپهر آفاق
English العربیة

شبه حادثه چیست و چرا اهمیت دارد

شبه حادثه چیست و چرا اهمیت دارد

شبه حادثه چیست و چرا اهمیت دارد

تاریخ مقاله: 1399/01/02
شبه حادثه شامل حوادثی است که منجر به آسیب به کارگر نمیشود و به اصطلاح به خیر میگذرد اما اگر بررسی نشود و علت ان از بین نرود ممکن است دوباره اتفاق بیافتد و این بار باعث آسیب و خسارت شود

شبه حادثه چیست و چرا اهمیت دارد   

در سال 1997 در انفجار پالایشگاه نفت کشور هندوستان که منجربه کشته شدن 60 نفر از کارکنان و انتشار و سوختن بیش از 10000 تن محصولات نفتی مختلف گردید مشخص شد که تعداد زیادی از گزارشات دریافتی مربوط به خوردگی و نشت خطوط انتقال محصولات نفتی توجهی نشده بود.

یک نتیجه گیری فوري : شناسائی و رفع کامل شبه حوادث بهترین روش پیشگیری از حوادث بزرگ و در واقع بهبود وضعیت H.S.E هر شرکت می باشد.  شناسایی شبه حوادث پتانسیل لازم براي کاهش توالی حوادث در ریسک های H.S.E  را در یک شرکت ایجاد می کند .

فرایند مدیریت شبه حادثه:

  • شناسائی (تشخیص شبه حادثه )
  • افشاء (گزارش دهی )
  • اولویت بندي و طبقه بندي
  • توزیع Distribution
  • تحلیل علل ریشه ای
  • شناسائی راه حل ها
  • انتشار و ارسال به مجریان
  • خاتمه دادن

شبه حادثه و دامنه تعاریف :

  • شرایط نا ایمن unsafe condition
  • رفتار نا ایمن unsafe behavior
  • جراحات و حوادث خفیف که پتانسیل جدي تر شدن دارند.
  • حوادثی که می توانست اتفاق بیافتد اما نیافتاد .
  • حوادثی که منجر به آسیب به تجهیزات شود.
  • حوادثی که حفاظ های ایمنی را به چالش بکشاند.
  • حوادثی که اثرات زیست محیطی و بهداشتی قابل توجهی داشته باشند.

Anomaly: معادل فارسی آن را می توان عامل بالقوه آسیب رسان تعریف کرد و به شرایط و یا اعمال نا ایمن گفته می شود که پتانسیل ایجاد یک حادثه را در بر داشته باشد .به عبارت دیگر Anomaly یک فاکتور حادثه محسوب می شود که در اغلب موارد در صورت جمع شدن با   یک یا چند عامل دیگر منجر به وقوع حادثه می گردد.

باید در نظر داشت تشخیص ،گزارش کردن و برطرف کردن عوامل بالقوه و به خیر گذشته فاکتورهای ایجاد حادثه را به میزان قابل توجهی در محل کار پایین می آورد و نتیجه سطح خطری که کارکنان با آن مواجه هستند بطور چشمگیری بهبود یافته و نهایتاً ایمنی شرایط کار ،افراد و محیط بالا می رود .سعی در تشخیص ،گزارش و برطرف کردن موارد نا ایمن از جمله وظایف اصلی تمامی همکاران می باشد و انتظار می رود تمام افراد شاغل در شرکت در تمام سطوح حداقل یک Near-Misses و Anomaly در روز گزارش نمایند.

اهمیت توجه به شبه حوادث:

شبه حادثه

همه می دانیم که تعداد حوادث جزئی از حوادث عمده و تعداد حوادث جدي از حوادث مرگبار زیادتر است. این موضوع توسط برخی محققین مورد پژوهش قرار گرفته است تاکنون در ایران تحقیق جامعی در این خصوص صورت نگرفته است.

قطعاً تعداد حوادث مرگبار با تعداد حوادث جدي همبستگی قوي دارد. این مطلب به این دلیل است که فقط یک تغییر جزئی در شرایط کاری لازم است تا یک حادثه جدي به یک حادثه مرگبار تبدیل شود. تعداد حوادث جدي نیز به همین دلیل به تعداد حوادث جزئی مربوط است وقتی تعداد حوادث جزئی زیاد می شود احتمال وقوع حوادث جدي نیز به همان نسبت ازدیاد می یابد و هرگاه آمار شبه حوادث به سطح معینی برسد احتمال وقوع یک حادثه مرگبار به شدت بالا می رود. شبه حوادث باید به اندازه حوادث جدي، مهم تلقی شوند. ما باید شبه حوادث را به عنوان هشدار و زنگ خطر تلقی کنیم. اگر بتوانیم جلوي حوادث کوچک و به خیر گذشته را بگیریم از بوجود آمدن حوادث جدي منجر به نقص عضو و فوت و صدمات مالی سنگین جلوگیری می کنیم.

تعداد زیادی از کارگران دچار حوادث ناشی از ریزش های جزئی و در نتیجه زخمهای سطحی می شوند ولی بندرت شخص دچار شکستگی پا و سر می شود و بسیار به ندرت کسی در سانحه اي مرگبار قرار می گیرد. غالباً اتفاق می افتد که ریزش سقف تونل که کارگر را به صورت جزئی زخمی می کند به اندازه همان ریزشی است که او را می کشد. همچنین بدیهی است که تعداد زیادی از کارگران از همین شرایط ریزش مصالح داخل تونل، جان سالم به در می برند و در حقیقت دچار شبه حوادث می شوند. قبل از اینکه شخص مجروح شود احتمالاً به دفعات ممکن است دچار ترس از شبه حادثه شده باشند. بنابراین در ساختار حوادث، در زیر حوادث جزئی، شبه حوادث قرار دارند. اگرچه در مورد شبه حوادث آماري در دسترس نیست ولی بازرس از مشاهده آنها درسهاي زیادی را فرا میگیرد، اگر دیده شود که در یک  عادت کرده اند، می توان پیش بینی کرد که در آن کارگاه سطح ایمنی پایین است و حوادث مهمی رخ خواهد داد. اگر بلافاصله پس از وقوع یک شبه حادثه، عملیات اصلاحی انجام گیرد، قطعاً سطح ایمنی در حد قابل توجهی بالا خواهد رفت.

همچنین در بالاي حوادث مرگبار و با فراوانی کمتر، حوادث کلی یا فجایع قرار دارند که در آنها افراد زیادی صدمه می بیند. اگر چه احتمال وقوع فجایع کم است ولی این مطلب باید در نظر باشد که اینگونه حوادث از ترکیب شرایط خطرناك موجود و یک سري اشتباهات زنجیره اي به وقوع می پیوندد. احتمال وقوع فجایع در محیط هایی که تعداد شبه حوادث و حوادث جزئی آن زیاد است، بالاست.

شدت یک حادثه به احتمالات (شانس) وابسته است. هر چه تعداد شبه حوادث و یا حوادث جزئی که یک کارگر دچار آنها می شود بیشتر باشد، احتمال مرگ وي طی یک حادثه نیز بیشتر است.

براي کم کردن تعداد حوادث مرگبار به کاهش تعداد شبه حوادث، ضروري است.

آنالیز ایمنی شغلی

ارزیابی ریسک به روش JSA

آنالیز ایمنی شغلی چیست؟

تعریف: آنالیز کیفی ایمنی یک شغل ، روش و نوع انجام کار، تشخیص خطرات و پتانسیل حوادث که ممکن است در طول انجام کار اتفاق بیافتد. تعیین و اختصاص دادن ابزار و سیستم هایی برای کاهش و کنترل ریسکها شامل شرح و نتیجه حوادث و آنالیز ایمنی شغلی یک ریسک رنکینگ از برخی خطرات شناسایی شده و پتانسیل حوادث می باشد.

نامهای دیگر JSA
Job Hazard Analysis :JHA
Safe Job Analysis :SJA
Task Hazard Analysis :THA

JSA براي کدام شغل ها انجام میشود؟ 

  • شغلهایی که در آنها حوادث و یا شبه حوادث رخ داده است.
  • شغلهایی که در آنها موارد خطر کاملا عمومی و شناخته شده نیست و راههاي مقابله با این خطرات شناخته شده نیست.
  • شغل هایی که در آنها یکسری کارگر جدید با یکدیگر کار می کنند .
  • شغل هایی که در آنها نیاز است چندین نفر با هم به صورت مشارکتی کار کنند و نیاز به هماهنگی بین آنها دارد .
  • ابزار یا روشهای جدید کاري که در حال معرفی هستند.

مقصود از JSA چیست؟ (Purpose of JSA)

  • مقصود از JSA تشخیص و ارزیابی خطراتی است که ممکن است در طول طراحی- روش اجرایی و   ابزارآلات یک شغل دیده نشود .
  • تغییر پرسنل یا روش.
  • توسعه از اولین باري که کار انجام شده است .
  • اولین هدف از انجام آنالیز ایمنی شغلی پیدا کردن راه ایمن براي انجام کار یا پیدا کردن راه جایگزین است.

JSA Execution

JSA توسط تیمی شامل کارگران (کسانی که واقعاً این کار را انجام میدهند) یا در آینده انجام  خواهند داد. سوپروایزرها ،کارکنان ایمنی و تخصص هاي مختلف اگر نیاز باشد .نتایج بدست آمده در یک جدول و یا فرم کامپیوتری ثبت می شود.

JSA به صورت نرمال و عمومی شامل موارد زیر می شود :

  • پیش نیاز آنالیز ایمنی شغلی
  • تفکیک یک شغل به مراحل مختلف
  • تشخیص خطرات، موقعیت های خطرناک، کارهای خطرناک انجام شده در هر مرحله از کار
  • تعیین ابزار و کنترل های لازم براي قسمتهاي که خطر آن شناسایی شده است
  • خلاصه کردن و پیگیری نتایج حاصل شده

شماره 4 و 5 در همه انجام نمی شود

JSA Prerequisites

  1. تشکیل تیم JSA
  2. انتخاب یک شغل براي آنالیز
  3. جمع آوری پیش زمینه های لازم و ضروری
  4. انتخاب یک جدول مناسب براي ثبت

JSA TEAM: یک سرپرست تیم که صلاحیت و تجربه در این روش را داشته باشد

یک منشی که موارد را ثبت نماید (این کار می تواند توسط سرپرست گروه نیز انجام شود . اعضاي تیم شامل 2 تا 10 نفر براي جمع آوري تجربه و علم مورد نیاز) برای شغلی که آنالیز می شود تهیه نمایند

روش اجرایی و ابزار مرتبط:

تیم باید حداقل شامل دو نفر از کارگرانی باشد که با این شغل آشنا هستند و متوجه باشند که کمک آنها در این فعالیت باعث شناسایی خطرات و به حداقل رساندن آنها می شود/ اعضاي تیم JSA باید وظیفه کاریشان را قبل از حضور در جلسه آنالیز ایمنی بدانند/ اعضاي تیم JSA باید روش اجرایی و ابزار مرتبط براي شغلی که آنالیز می شود تهیه نمایند /پرسنل با آگاهی و تخصص باید به این جلسه دعوت شود

تعاریف کاربردی 

Selecting the Job: شغل هایی با بدترین آمار حوادث ، داراي اولویت هستند و در مرحله اول باید آنالیز شوند

ضریب تکرار حوادث: شغلهایی که ضریب تکرار حوادث بالایی دارند. و حادثه مرتب تکرار می شود داراي اولویت هستند.

ضریب شدت : شغل هایی که حوادث در آنها ضریب شدت بالایی دارد یعنی باعث بروز LTI و درمان پزشکی می شوند باید آنالیز شود.

پتانسیل حوادث : شغلهایی با پتانسیل خطر شدید مثل کارهایی نظیر بلند کردن تجهیزات سنگین

شغلهاي جدید : شغلهایی که همیشه انجام نمی شود و یا تغییر پیدا کرده داراي اولویت براي آنالیز هستند

شغلی همیشگی : شغل هایی با خطرات ذاتی که کارگران در معرض آن قرار دارند